Omnibus dla rolnictwa: UE szykuje uproszczenia przepisów od 2026 roku

Unia Europejska intensyfikuje działania mające na celu uproszczenie wspólnej polityki rolnej (WPR). Trwają prace nad pakietem zmian, które mają wejść w życie z początkiem 2026 roku. Planowane reformy to odpowiedź na rosnącą presję rolników, niezadowolonych z nadmiernej biurokracji i niejasnych regulacji.

Nowe regulacje w drodze

Parlament Europejski rozpoczął prace nad kolejnym pakietem uproszczeń nazwanym potocznie „Omnibusem”. To zbiór przepisów, które mają ułatwić życie rolnikom w całej Unii Europejskiej. Celem jest ograniczenie obowiązków administracyjnych, zmniejszenie liczby kontroli i szybsze przekazywanie środków finansowych. Zmiany obejmą m.in. system sprawozdawczości, wymogi środowiskowe i funkcjonowanie drobnych gospodarstw rolnych.

Komisja Europejska chce, aby rolnicy mniej czasu spędzali na papierkowej robocie, a więcej mogli poświęcić na pracę w polu. Kluczowe będzie uproszczenie systemu płatności i ograniczenie częstotliwości kontroli – każda farma będzie poddawana tylko jednej inspekcji rocznie. Co więcej, kontrola ma być wspierana technologią satelitarną, co dodatkowo skróci czas i koszty całego procesu.

Drobni producenci zyskają najwięcej

Szczególną uwagę KE kieruje na mniejszych rolników. W myśl nowych przepisów będą oni mogli otrzymać płatność ryczałtową w wysokości do 2,5 tys. euro rocznie, bez konieczności spełniania szeregu wymogów środowiskowych. Osoby prowadzące gospodarstwa ekologiczne z certyfikatem zostaną automatycznie uznane za spełniające odpowiednie warunki unijne. To oznacza mniej wniosków i dokumentów, a więcej realnych pieniędzy.

Dodatkowo rolnicy, którzy podejmą działania na rzecz ochrony torfowisk i terenów podmokłych, mogą liczyć na finansowe zachęty. Takie podejście ma z jednej strony chronić środowisko, a z drugiej – nie zmuszać rolników do ponoszenia dodatkowych kosztów z tego tytułu.

Mniej biurokracji, więcej elastyczności

Uproszczenia obejmą także instytucje administracyjne. Urzędy krajowe mają wdrożyć interoperacyjne systemy cyfrowe, co pozwoli rolnikom przekazywać dane o działalności rolniczej tylko raz, za pośrednictwem jednego portalu. Obniży to koszty i usprawni kontakt z instytucjami publicznymi.

Ważną zmianą będzie także większa elastyczność w aktualizowaniu krajowych planów strategicznych. Dotychczas każda zmiana wymagała akceptacji Komisji Europejskiej. Po wejściu w życie nowych przepisów, zgoda KE będzie konieczna wyłącznie w przypadku istotnych zmian strategicznych.

Polska wśród głównych beneficjentów WPR

Z budżetem przekraczającym 25 miliardów euro, Polska jest jednym z największych odbiorców środków w ramach wspólnej polityki rolnej. Aż 40% tych funduszy w ramach Krajowego Planu Strategicznego jest przeznaczane na cele klimatyczne i środowiskowe. Europosłowie zwracają uwagę, że tak duże wsparcie musi iść w parze z racjonalnymi przepisami.

Unia Europejska szacuje, że uproszczenia przepisów mogą przynieść rolnikom nawet 1,58 miliarda euro oszczędności rocznie. Administracje krajowe zaoszczędzą kolejne 210 milionów euro. Reforma ma więc zarówno ekonomiczny, jak i społeczny wymiar.

Odpowiedź na rosnące niezadowolenie rolników

Zmiany legislacyjne to także odpowiedź na falę protestów, jakie w ostatnich latach przetoczyły się przez Europę. Rolnicy wielokrotnie sygnalizowali, że nowe przepisy środowiskowe są zbyt rygorystyczne i trudne do wdrożenia w praktyce. Europosłanka Elżbieta Łukacijewska, zaangażowana w prace nad „Omnibusem”, podkreśla, że nowe regulacje mają być przede wszystkim bardziej przyjazne i realistyczne. Rolnictwo ekologiczne nie może być karą, lecz szansą – mówiła.

Łukacijewska zwraca też uwagę na konieczność ochrony unijnego rynku przed nieuczciwą konkurencją spoza Wspólnoty. Jeśli unijni rolnicy mają przestrzegać wysokich standardów, to te same wymogi powinny obowiązywać dla towarów importowanych z krajów trzecich.

W kierunku równowagi i zdrowego rozsądku

Planowane zmiany we wspólnej polityce rolnej to próba znalezienia balansu między ekologią a ekonomią. Europa musi zadbać o swoje środowisko, ale nie może tego robić kosztem konkurencyjności i dochodów rolników. Rolnictwo, będące jednym z filarów europejskiej gospodarki, nie może być dłużej obciążane przeregulowanymi procedurami.

Dzięki Omnibusowi rolnicy mają zyskać prostsze zasady gry, szybszy dostęp do środków i większe możliwości prowadzenia działalności w zgodzie z naturą – bez obawy o nadmiar obowiązków i kar.