Odnaleziono zapomniany cmentarz Polaków z 1942 roku w Kirgistanie

Polscy badacze odkryli kolejne miejsce pamięci narodowej na terenie Azji Środkowej. W kirgiskiej miejscowości Błagowieszczanka zlokalizowano cmentarz z 1942 roku, na którym pochowano Polaków – zarówno żołnierzy, jak i cywilów. To kolejny ważny krok w dokumentowaniu losów Polaków ewakuowanych ze Związku Sowieckiego wraz z Armią Andersa.

Zapomniane miejsce pamięci odnalazł polski zespół

Prace prowadzone przez Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego we współpracy z Wojskową Akademią Techniczną przyniosły długo wyczekiwane efekty. Na terenie wsi Błagowieszczanka, w północnym Kirgistanie, natrafiono na miejsce pochówku, które istniało dotąd jedynie na starych szkicach i w przekazach świadków. Cmentarz pochodzi z okresu formowania się 5. Dywizji Piechoty Armii gen. Andersa – jednej z głównych formacji wojskowych złożonych z Polaków deportowanych na Wschód.

Na cmentarzu spoczywają żołnierze i cywile

Jak przekazał resort kultury, w odkrytym miejscu spoczynku znajduje się 11 mogił – 3 należą do żołnierzy, a pozostałe do cywilów, w tym m.in. siostry zakonnej ze zgromadzenia nazaretanek. Co istotne, dzięki dokładnym badaniom archiwalnym udało się przypisać nazwiska aż 10 osób do konkretnych grobów. Na miejscu zachowały się resztki betonowych krzyży, które umożliwiły identyfikację poszczególnych mogił.

Jak udało się odnaleźć nekropolię?

Poszukiwania poprzedziły żmudne analizy źródeł archiwalnych. Kluczowym tropem okazał się szkic lokalizacyjny odnaleziony w dokumentach Polskiej Misji Katolickiej w Anglii i Walii. Dzięki niemu możliwe było zawężenie obszaru poszukiwań, które następnie przeprowadzono przy użyciu zdjęć satelitarnych i lokalnych map. Nie bez znaczenia była także pomoc lokalnych mieszkańców, którzy wskazali okolice prawosławnego cmentarza, przy którym – jak się okazało – pochowano Polaków.

Cmentarze Armii Andersa pod opieką państwa

Z odnalezieniem cmentarza w Błagowieszczance liczba polskich nekropolii wojennych w Azji Środkowej objętych opieką Ministerstwa Kultury wzrosła do 23. Na terenie Uzbekistanu, Kazachstanu i Kirgistanu znajduje się w sumie 22 inne miejsca pochówku, które przez lata zostały zrekonstruowane i zabezpieczone. Prace porządkowe i konserwatorskie rozpoczęto jeszcze na początku XXI wieku z inicjatywy Rady Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa.

Od 2016 roku to Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego sprawuje nadzór nad tymi cmentarzami, traktując je jako integralną część dziedzictwa narodowego. Opieka ta obejmuje nie tylko fizyczne zabezpieczenie grobów, ale również dokumentowanie historii Polaków, którzy zginęli w dramatycznych warunkach sowieckiego wygnania.

Odnalezienie cmentarza w Błagowieszczance to nie tylko sukces badawczy, ale także akt pamięci wobec Polaków, którzy zmarli z dala od ojczyzny, w trudnych warunkach wojennych i politycznych. Dzięki zaangażowaniu historyków, ekspertów wojskowych oraz lokalnej społeczności udało się przywrócić godność tym, których groby przez lata były zapomniane. Polska kontynuuje działania na rzecz zachowania pamięci o losach swoich obywateli na Wschodzie, dokumentując i chroniąc miejsca, które są częścią narodowej historii.