Przedsiębiorcy alarmują: prawo zmienia się za szybko i bez konsultacji

Choć liczba nowo uchwalanych przepisów w Polsce spadła, nie oznacza to poprawy jakości procesu legislacyjnego. Z raportów wynika, że tempo zmian prawnych wciąż jest zbyt wysokie, a przedsiębiorcy czują się wykluczeni z prac nad ustawami. Brak przejrzystości, skrócone konsultacje społeczne i częste nowelizacje przepisów sprawiają, że prowadzenie działalności gospodarczej w Polsce staje się coraz trudniejsze.

 

Nieprzewidywalność prawa utrudnia działalność

Jednym z największych problemów zgłaszanych przez środowisko biznesowe jest niestabilność otoczenia prawnego. W ciągu 2024 roku w życie weszło lub zostało zmienionych ponad 1000 przepisów dotyczących działalności gospodarczej, podczas gdy jedynie 48 straciło swoją moc. Oznacza to, że przedsiębiorcy muszą poświęcać znaczną część czasu na analizowanie bieżących zmian, zamiast koncentrować się na prowadzeniu firmy.

 

Zgodnie z wyliczeniami zawartymi w raporcie „Barometr prawa” przygotowanym przez Grant Thornton, przeciętny przedsiębiorca musiałby czytać dziennie ponad 50 stron dokumentów prawnych, by być na bieżąco. Taki stan rzeczy nie tylko generuje chaos, ale również wpływa negatywnie na efektywność i bezpieczeństwo prowadzenia biznesu.

 

Brak konsultacji i szybkie tempo tworzenia przepisów

Średni czas prac nad ustawą w Polsce wynosi obecnie zaledwie 68 dni – to rekordowo krótki okres. Dodatkowo niemal połowa ustaw w ogóle nie ma udokumentowanego etapu konsultacji społecznych. Nawet w przypadkach, gdy konsultacje się odbywają, legislatorzy często nie odnoszą się do zgłoszonych uwag.

 

Organizacje reprezentujące przedsiębiorców, takie jak Federacja Przedsiębiorców Polskich, od lat apelują o większą przejrzystość i realne włączenie biznesu w proces stanowienia prawa. Jak podkreśla Grzegorz Lang z FPP, szybkie tempo uchwalania ustaw i pomijanie głosu firm prowadzi do nieefektywnych rozwiązań, które w krótkim czasie wymagają nowelizacji, generując kolejną falę niepewności.

 

Vacatio legis w odwrocie – problem z pewnością prawa

Niepokojąca jest także praktyka ograniczania lub całkowitego pomijania vacatio legis, czyli czasu pomiędzy opublikowaniem aktu prawnego a jego wejściem w życie. W 2024 roku aż 39 aktów weszło w życie wcześniej niż zostały ogłoszone, a 20 miało identyczną datę publikacji i wejścia w życie. Tego rodzaju działania łamią podstawowe zasady dobrej legislacji i podważają zaufanie do państwa.

 

Nadmierne regulacje i nieprzejrzyste poprawki

Kolejnym problemem wskazywanym przez ekspertów jest tzw. gold-plating, czyli wprowadzanie bardziej restrykcyjnych przepisów niż te wymagane przez Unię Europejską. Przykładem może być projekt ustawy o Krajowym Systemie Cyberbezpieczeństwa, który – według przedstawicieli FPP – znacznie wykraczał poza unijną dyrektywę NIS2.

 

Negatywnie oceniane są również poprawki dodawane do ustaw w ostatniej chwili, często bez jakichkolwiek konsultacji. Jednym z takich przypadków była zmiana w Kodeksie pracy, zwiększająca wysokość kar za naruszenia przepisów BHP – wprowadzona bez udziału Rady Dialogu Społecznego.

 

Reformy rzadko korzystne dla biznesu

Z analizy „Barometru prawa” wynika, że spośród 31 ustaw gospodarczych przyjętych w 2024 roku, jedynie siedem miało charakter prorozwojowy. Aż dziewięć uznano za szkodliwe z punktu widzenia przedsiębiorców – wprowadzające nowe obowiązki, zwiększające biurokrację lub obciążenia podatkowe.

 

Eksperci podkreślają, że jeśli proces legislacyjny nie ulegnie poprawie, może to negatywnie odbić się na konkurencyjności polskiej gospodarki. Stabilne i przewidywalne prawo to fundament, bez którego trudno o inwestycje, rozwój i innowacyjność.

 

Zbyt szybkie tempo zmian legislacyjnych, pomijanie głosu przedsiębiorców oraz brak przejrzystości w tworzeniu przepisów to problemy, które wciąż dominują w polskim systemie prawnym. Choć liczba nowych aktów prawnych nieco się zmniejszyła, to ich jakość i sposób wdrażania nadal pozostawiają wiele do życzenia. Przedsiębiorcy apelują o długofalowe podejście do legislacji, większy dialog i przestrzeganie zasad dobrej legislacji – bo tylko w takim otoczeniu biznes może się rozwijać.