Polska wnioskuje o unijną klauzulę wyjścia. Chodzi o wydatki na obronność

Polski rząd zdecydował się skorzystać z tzw. krajowej klauzuli wyjścia, umożliwiającej czasowe odejście od unijnych zaleceń dotyczących ścieżki wydatków publicznych. Celem jest utrzymanie zwiększonych nakładów na obronność, które — zdaniem Komisji Europejskiej — powinny stać się trwałym elementem budżetów państw członkowskich w odpowiedzi na wojnę w Ukrainie.

Unijna zachęta do wspólnego działania

W połowie marca Komisja Europejska oficjalnie zachęciła kraje członkowskie do koordynowanego złożenia wniosku o krajową klauzulę wyjścia (NEC – national escape clause). Wyjątkowe okoliczności, takie jak rosyjska agresja na Ukrainę oraz narastające zagrożenia dla bezpieczeństwa w regionie, mają – zdaniem KE – uzasadniać elastyczniejsze podejście do reguł fiskalnych Unii.

Krajowa klauzula pozwala na przekroczenie rekomendowanej przez Radę Ecofin ścieżki wydatków, o ile wzrost ten dotyczy wyłącznie wydatków na obronność i nie przekracza 1,5 proc. PKB.

Polska już w gronie wnioskujących

Ministerstwo Finansów poinformowało, że Polska złożyła odpowiedni wniosek przed upływem rekomendowanego terminu. Zgodnie z szacunkami resortu, przyrost wydatków na obronność w ujęciu PKB w latach 2024–2025 wyniesie odpowiednio 1,1 proc. i 1,3 proc. w porównaniu do roku 2021. W kolejnych latach wydatki mają pozostać na podwyższonym poziomie.

Podkreślono, że mimo czasowego poluzowania fiskalnych rygorów, Polska nadal będzie podlegać ogólnym unijnym przepisom zarządzania gospodarczego.

Ocena wniosków i kolejne kroki

Choć Komisja Europejska sugerowała, by kraje złożyły wnioski do końca kwietnia, termin ten nie jest wiążący. Wnioski złożone do tej daty, w tym polski, zostaną ocenione przez KE do 4 czerwca. Na ich podstawie Rada Ecofin podejmie decyzję 8 lipca.

Celem wspólnego działania ma być nie tylko utrzymanie zdolności obronnych poszczególnych krajów, ale także wzmocnienie całej Unii Europejskiej w kontekście gotowości wojskowej i rozwoju przemysłu zbrojeniowego.

Wniosek Polski o zastosowanie krajowej klauzuli wyjścia jest elementem szerszej unijnej strategii adaptacji do pogarszającego się środowiska bezpieczeństwa. Wyższe wydatki na obronność mają zapewnić nie tylko lepszą ochronę obywateli, ale również stabilność finansową państw członkowskich w dłuższym horyzoncie. Przed nami kluczowe tygodnie, które zadecydują o przyszłości tego mechanizmu w kontekście unijnej polityki fiskalnej.