Rosnące znaczenie PSZOK-ów. Będzie więcej punktów PSZOK?

W Polsce obserwuje się wyraźny wzrost ilości tekstyliów trafiających do Punktów Selektywnego Zbierania Odpadów Komunalnych (PSZOK). Nowe przepisy wprowadzone od początku 2025 roku zobowiązują gminy do selektywnego zbierania odpadów włókienniczych, co znacząco zmieniło dynamikę gospodarowania odpadami w kraju. Eksperci i samorządowcy podkreślają, że to dopiero początek zmian, które mogą przekształcić rynek recyklingu tekstyliów w Polsce.

Skokowy wzrost ilości tekstyliów

Według danych Izby Branży Komunalnej, w niektórych podwarszawskich gminach ilość odpadów tekstylnych przekazanych do PSZOK wzrosła nawet trzykrotnie lub czterokrotnie w porównaniu z poprzednimi latami. Karol Wójcik, przewodniczący Rady Programowej Izby, zwraca uwagę, że w gminach, które w latach ubiegłych zbierały 1,5–2 tony takich odpadów rocznie, obecnie liczba ta wzrosła do 7–8 ton.

Selektywna zbiórka obejmuje zużytą odzież, obuwie, pościel, zasłony, ręczniki, dywany oraz drobną galanterię skórzaną, plecaki czy zabawki pluszowe. Zgodnie z artykułem 17 ustawy o odpadach, hierarchia postępowania z odpadami kładzie nacisk na zapobieganie ich powstawaniu, przygotowanie do ponownego użycia, recykling i odzysk energetyczny, a dopiero na końcu na unieszkodliwianie.

Nowe przepisy i wyzwania logistyczne

Od 1 stycznia 2025 roku gminy są zobowiązane do selektywnego zbierania odpadów tekstylnych, co miało wymusić zwiększenie liczby punktów PSZOK i poprawę dostępności dla mieszkańców. W praktyce jednak wiele osób nadal nie wie, gdzie znajduje się najbliższy PSZOK, co może prowadzić do wyrzucania odpadów do śmieci zmieszanych. Wójcik podkreśla, że zbiórka door-to-door mogłaby znacząco zwiększyć udział mieszkańców w selektywnej gospodarce odpadami.

W 2022 roku w Polsce funkcjonowało 2127 PSZOK-ów, z czego najwięcej w województwach mazowieckim i lubelskim, a najmniej w podlaskim. Średnio jeden punkt przypadał na około 17 tysięcy mieszkańców. Resort klimatu i środowiska pracuje nad nowelizacją ustawy o utrzymaniu czystości i porządku, która ma wprowadzić wymóg minimalnej liczby PSZOK-ów w zależności od liczby mieszkańców oraz zapewnić ich lepszą dostępność.

Recykling tekstyliów – szansa i wyzwania

Rynek recyklingu tekstyliów w Polsce dopiero się kształtuje. Większość odpadów trafia obecnie do odzysku energetycznego, np. do cementowni, gdzie są mielone na drobną frakcję. Specjaliści zwracają uwagę, że potencjał do recyklingu jest duży, ale napotyka trudności związane z różnorodnością materiałów oraz koniecznością przetwarzania odpadów ubocznych.

Dodatkowo zmiany w prawie spowodowały wycofanie się niektórych organizacji, takich jak Polski Czerwony Krzyż, z części zbiórek odzieży używanej. Firmy, które wcześniej obsługiwały kontenery PCK, wskazywały na spadek jakości materiałów i wzrost kosztów utylizacji, co pokazuje, że nowa polityka wymaga dopracowania i wsparcia logistyki.

Inicjatywy ułatwiające zbiórkę

MKiŚ rekomenduje gminom wprowadzanie dodatkowych form zbiórki: mobilne punkty, dodatkowe kontenery w przestrzeni miejskiej czy innowacyjne metody recyklingu. Ważne jest, aby odpady nie trafiały na dzikie wysypiska ani do zmieszanych śmieci, co uniemożliwia ich odzysk. Eksperci podkreślają też znaczenie edukacji mieszkańców w zakresie ponownego wykorzystania odzieży i innych tekstyliów.

Skokowy wzrost ilości odpadów tekstylnych w Polsce pokazuje, że selektywna zbiórka staje się coraz bardziej istotnym elementem gospodarowania odpadami. Poprawa dostępności PSZOK-ów, wdrażanie innowacyjnych metod recyklingu i edukacja społeczeństwa to kluczowe kroki, które mogą przekształcić rynek tekstyliów w kraju i przyczynić się do ochrony środowiska.