Blackout na Półwyspie Iberyjskim ostrzeżeniem dla Europy

Wydarzenia z końca kwietnia 2025 roku na Półwyspie Iberyjskim wstrząsnęły europejską polityką energetyczną. Masowe przerwy w dostawie prądu, które dotknęły miliony mieszkańców Hiszpanii i Portugalii, obnażyły słabości systemu elektroenergetycznego w Unii Europejskiej. Blackout pokazał, że obecna infrastruktura nie jest gotowa na wyzwania związane z transformacją energetyczną oraz rosnącym udziałem odnawialnych źródeł energii (OZE). Eksperci i politycy zgodnie apelują: modernizacja sieci elektroenergetycznej oraz rozbudowa transgranicznych połączeń to dziś priorytet.

 

Brak synchronizacji ujawnia słabości systemu

 

28 kwietnia 2025 roku w południe doszło do gwałtownego spadku poboru mocy w sieci energetycznej Hiszpanii i Portugalii. W efekcie system elektroenergetyczny został automatycznie odłączony od reszty Europy, co doprowadziło do rozległego blackoutu. Przez kilkanaście godzin życie w regionie zostało sparaliżowane – nie działała komunikacja publiczna, systemy łączności, a miliony ludzi zostało pozbawionych dostępu do energii.

 

Incydent uwydatnił problem niedostatecznej integracji sieci energetycznych w UE. Mimo że większość krajów należy do wspólnego Kontynentalnego Systemu Synchronicznego (ENTSO-E), to różnice w częstotliwości i brak odpowiednio rozbudowanych interkonektorów spowodowały, że Hiszpania i Portugalia nie mogły szybko skorzystać z pomocy sąsiadów.

 

Potrzeba silniejszych połączeń między państwami

 

Jak wskazuje Michał Kobosko, europoseł Polski 2050, blackout w Hiszpanii i Portugalii unaocznił, że bezpieczeństwo energetyczne powinno być traktowane na równi z bezpieczeństwem militarnym. Kluczowe jest zsynchronizowanie systemów przesyłowych w Europie oraz rozwój interkonektorów, które pozwolą na szybsze reagowanie na kryzysy. To również istotne z punktu widzenia transformacji energetycznej – decentralizacja systemów i rozwój OZE wymagają sprawnej infrastruktury przesyłowej.

 

Energetyka w Europie i modernizacja sieci przesyłowych to dziś dwa strategiczne wyzwania. Tylko odpowiednio rozbudowane i zintegrowane systemy pozwolą na skuteczne zarządzanie coraz bardziej niestabilną podażą energii.

 

OZE jako szansa, ale też zagrożenie dla stabilności

 

Rosnący udział odnawialnych źródeł energii w miksie energetycznym Europy to z jednej strony konieczność, z drugiej – wyzwanie. Źródła takie jak energia słoneczna czy wiatrowa są zmienne i trudne do kontrolowania. Wahania w produkcji energii powodują zmiany częstotliwości w sieci, co może prowadzić do jej przeciążeń i awarii.

 

Eksperci podkreślają, że system musi być bardziej elastyczny i odporny na takie zjawiska. Modernizacja sieci nie może ograniczać się jedynie do fizycznej rozbudowy infrastruktury. Potrzebne są również inteligentne systemy zarządzania i magazynowania energii, które będą reagować automatycznie na zmieniające się warunki.

 

Inwestycje na masową skalę pilnie potrzebne

 

Komisja Europejska już wcześniej zwracała uwagę na konieczność inwestycji w sieci przesyłowe. Szacuje się, że do 2030 roku potrzebne będą nakłady w wysokości 584 miliardów euro. Aż 40% istniejących sieci w Europie ma już ponad 40 lat, co czyni je podatnymi na awarie. Dodatkowo rosnąca elektryfikacja gospodarki i społeczeństw wymaga zwiększenia przepustowości oraz niezawodności systemu.

 

Również Europejski Trybunał Obrachunkowy apeluje o przyspieszenie działań. Według ETO sieć elektroenergetyczna w UE liczy ponad 11 milionów kilometrów przewodów i kabli, ale nie jest przystosowana do nowych realiów energetycznych. Unowocześnienie infrastruktury powinno obejmować także uproszczenie ram prawnych, przyciągnięcie inwestorów prywatnych oraz bardziej transparentne mechanizmy taryfowe.

 

Rola Komisji Europejskiej i krajów członkowskich

 

Choć wiele zależy od decyzji podejmowanych na poziomie Brukseli, to faktyczna realizacja projektów modernizacyjnych leży w gestii państw członkowskich. Unia może koordynować działania i tworzyć ramy współpracy, ale środki finansowe i inicjatywa muszą pochodzić z krajowych budżetów. Jak zaznacza Michał Kobosko, to właśnie państwa członkowskie dysponują dziś kluczowymi funduszami, które powinny być przeznaczane na inwestycje transgraniczne i modernizację sieci.

 

Blackout w Hiszpanii i Portugalii to wyraźny sygnał ostrzegawczy. Europa nie może dłużej zwlekać z modernizacją swojej infrastruktury energetycznej. W dobie kryzysu klimatycznego, rosnącego zapotrzebowania na energię i transformacji w kierunku odnawialnych źródeł, bezpieczeństwo energetyczne staje się fundamentem funkcjonowania całej wspólnoty. Kluczowe będą: rozbudowa interkonektorów, inwestycje w nowoczesne technologie i współpraca państw członkowskich w duchu solidarności energetycznej.