Czy prezydent zawetuje obniżkę składki zdrowotnej? Andrzej Duda ponownie rozważa użycie weta

Prezydent Andrzej Duda ponownie znalazł się w centrum politycznego zamieszania. Tym razem chodzi o ustawę obniżającą składkę zdrowotną, która wywołuje kontrowersje zarówno wśród ekspertów, jak i opinii publicznej. Podczas konwencji kandydata PiS na prezydenta Gdańska, Karola Nawrockiego, prezydent w ostrych słowach odniósł się do proponowanych zmian, kwestionując ich sens i sprawiedliwość społeczną. Wszystko wskazuje na to, że decyzja o podpisaniu ustawy nie jest przesądzona.

Prezydent sygnalizuje sprzeciw wobec zmian w składce zdrowotnej

W trakcie swojego wystąpienia Andrzej Duda zasugerował możliwość zawetowania ustawy, która przewiduje obniżenie składek zdrowotnych, zwłaszcza dla najlepiej zarabiających. „Czy budowanie pomyślności gospodarczej Polski będzie polegało na tym, że najbogatsi będą płacili mniejsze składki na ochronę zdrowia?” – pytał retorycznie prezydent. Jego słowa padły w czasie gorącej debaty nad kształtem finansowania systemu zdrowotnego w Polsce, który i tak od lat zmaga się z niedoborami środków.

Zgodnie z Konstytucją, głowa państwa ma trzy możliwości: podpisać ustawę, zawetować ją lub skierować do Trybunału Konstytucyjnego. Według źródeł z Pałacu Prezydenckiego, decyzja w sprawie ustawy o składce zdrowotnej wciąż nie zapadła, ale prezydent wyraźnie rozważa jej zablokowanie.

Weta jako narzędzie politycznego nacisku

Obniżenie składki zdrowotnej to nie pierwsza ustawa, która wzbudza kontrowersje i niepewność co do losu podpisu prezydenta. Andrzej Duda już pięciokrotnie w obecnej kadencji skorzystał z prawa weta – ostatni raz w marcu, w przypadku ustawy incydentalnej dotyczącej organizacji wyborów prezydenckich.

Najgłośniejsze z dotychczasowych wet miało miejsce pod koniec 2023 roku, kiedy prezydent sprzeciwił się ustawie okołobudżetowej zawierającej zapis o przekazaniu 3 miliardów złotych na media publiczne. Odmowa podpisu została przez rząd wykorzystana jako pretekst do rozpoczęcia procesu likwidacji TVP i Polskiego Radia.

Trybunał Konstytucyjny jako alternatywa dla weta

Jeśli prezydent zdecyduje się nie wetować ustawy, może skorzystać z tzw. trybu prewencyjnego i skierować ją do Trybunału Konstytucyjnego. To rozwiązanie pozwala na dokładną analizę zgodności przepisów z Konstytucją jeszcze przed ich wejściem w życie. Alternatywą jest tryb następczy – podpisanie ustawy i skierowanie jej zapisów do TK już po publikacji.

Z tego rozwiązania Andrzej Duda korzystał szczególnie chętnie po przejęciu władzy przez nową koalicję. Zapowiadał wówczas, że ustawy uchwalane bez udziału niektórych posłów opozycji będą automatycznie analizowane pod kątem konstytucyjności.

Historia prezydenckich wet

Choć Andrzej Duda generalnie unikał częstego stosowania weta w pierwszych latach kadencji, z czasem zaczął wykorzystywać to narzędzie znacznie częściej. Szczególnie głośne były jego decyzje z lipca 2017 roku, kiedy zawetował ustawy o Krajowej Radzie Sądownictwa i Sądzie Najwyższym. Wówczas protesty społeczne i naciski opinii publicznej doprowadziły do politycznego zwrotu, który prezydent przypłacił konfliktem z liderami PiS.

W kolejnych latach Duda blokował także ustawy dotyczące zmian w ordynacji wyborczej, reformy edukacji czy tzw. „lex TVN”. Decyzje te pokazywały jego niezależność i niekiedy dystans wobec działań rządu, z którym był formalnie związany.

Decyzja Andrzeja Dudy w sprawie ustawy obniżającej składkę zdrowotną może okazać się kolejnym ważnym momentem jego prezydentury. Weto byłoby mocnym sygnałem sprzeciwu wobec polityki obecnej większości parlamentarnej i dowodem na to, że głowa państwa stawia na równowagę społeczną. Niezależnie od ostatecznego rozstrzygnięcia, jedno jest pewne – temat finansowania ochrony zdrowia w Polsce znów wraca na pierwszy plan debaty publicznej.