Umiejętności pomocne podczas uczenia się matematyki

Badacze z Uniwersytetu Genewskiego (UNIGE) i Valais University of Teacher Education (HEP-VS) we współpracy z francuskimi nauczycielami zbadali powiązania między wiedzą o emocjach, zachowaniami społecznymi, umiejętnością współpracy i aktywnością ruchową z umiejętnościami matematycznymi dzieci od 3. do 6. roku życia. Badania wykazały, że wszystkie wyróżnione aspekty są ze sobą pozytywnie skorelowane. Wyniki te są zgodne z naukowym konsensusem dotyczącym znaczenia rozwoju społeczno-emocjonalnego we wczesnej edukacji matematycznej.

Wybór kluczowych umiejętności dziecka w przestrzeni edukacji wczesnoszkolnej i wychowaniu przedszkolnym jest jednym z najczęściej powtarzanych tematów wśród specjalistów w wymienionej dyscyplinie. Podczas gdy duża część badań wskazuje na silne powiązania między umiejętnościami poznawczymi, takimi jak pamięć bądź uwaga, a akademickimi, mniej badań skupionych jest na kwestii odpowiednich umiejętności społeczno-emocjonalnych względem kształcenia umiejętności matematycznych, co jednak ulega obecnie stopniowej zmianie.

Mając to na uwadze, badacze z Uniwersytetu Genewskiego (UNIGE) oraz Valais University of Teacher Education (HEP-VS), we współpracy z nauczycielami-wolontariuszami z Savoie we Francji i ich doradcą pedagogicznym, zbadali powiązania między wiedzą o emocjach, zachowaniami społecznymi, umiejętnością współpracy i poziomem aktywności ruchowej w kontekście stopnia sprawności umiejętności matematycznych 706 uczniów od 3. do 6. roku życia. Badanie zostało podzielone na etapy. Każdy z nich dotyczył pomiaru wyróżnionych wcześniej kompetencji.

Wiedzę o emocjach oceniano za pomocą dwóch zadań sprawdzających sposób i stopień rozumienia przez dzieci różnych emocji. Pierwsze ćwiczenie mierzyło rozpoznawalność pierwotnych emocji, takich jak złość czy radość, a także stosunku do neutralnego wyrazu twarzy. Drugie ćwiczenie dotyczyło zrozumienia zewnętrznych przyczyn leżących u podstaw emocji. Nauczyciel przedstawiał wybranemu dziecku 5 scenariuszy rysunkowych przedstawiających postacie z pustą twarzą w obliczu konkretnej sytuacji, a następnie prosił ucznia by ten wybrał wśród 5 ilustracji odpowiednią twarz i nadał jej nazwę.

Z kolei ocena umiejętności matematycznych obejmowała 3 testy numeryczne. Pierwszy miał na celu określenie stopnia zrozumienia układów przestrzennych i charakteru elementów pokazanych na fotografiach przedstawiających konkretne przedmioty.  Inne zadanie oceniało zdolność dziecka do określania liczby obiektów, a kolejne do ich szeregowania.

Naukowcy współpracując z nauczycielami, opracowali także specjalną siatkę obserwacji aktywności ruchowej dzieci i ich zachowań społecznych. Narzędzie to umożliwiło ocenę stopnia rozwoju fizycznego dzieci wraz ze stopniem koordynacji i umiejętności lokomotorycznych. Natomiast jeśli chodzi o zachowania społeczne, opracowana siatka umożliwiła ocenę reakcji i postaw dzieci obserwowanych podczas wielu gier zespołowych.

Wyniki badania wskazały jednoznacznie na pozytywny związek między wszystkimi wyróżnionymi komponentami, czyli: wiedzą o emocjach, zachowaniami społecznymi, umiejętnością współpracy, aktywnością ruchową z umiejętnościami matematycznymi. Konkretne analizy statystyczne pokazały, że wysokie wyniki we wszystkich testach przepowiadają lepsze wyniki w matematyce u dzieci w określonej grupie wiekowej. Co więcej, wyniki są zgodne z naukowym konsensusem dotyczącym znaczenia rozwoju emocjonalno-społecznego w kontekście uczenia się umiejętności matematycznych.

W Polsce największe badania w zakresie edukacji matematycznej małego dziecka, uwzględniające umiejętności związane z rozwojem emocjonalno-społecznym, prowadziła i nadal prowadzi profesor E. Gruszczyk-Kolczyńska. Tym samym badania francuskich naukowców względem diagnoz postawionych przez wymienioną polską pedagog są ze sobą zgodne i wzajemnie się uzupełniające.

Źródła: Eureka Alert/unige-ch/T. Cavadini, S. Richard, N. Dalla-Libera, E. Gentaz, Emotion knowledge, social behaviour and locomotor activity predict the mathematic performance in 706 preschool children, „Scientific Reports” 2021, doi.org/10.1038/s41598-021-93706-7.