Jadwiga Barańska z „Nocy i dni” zmarła w wieku 89 lat

Jadwiga Barańska, jedna z najbardziej cenionych polskich aktorek, zmarła 24 października 2024 roku, w swoim domu w Kalifornii. W ostatnich chwilach towarzyszyli jej najbliżsi. Zaledwie trzy dni wcześniej niezapomniana Barbara z „Nocy i dni” świętowała 89 urodziny. Zapamiętamy ją jako prawdziwą damę polskiego kina.

Dzieciństwo, które się zgubiło

Jadwiga Barańska przyszła na świat 21 października 1935 roku w Łodzi. Była dzieckiem, gdy wybuchła wojna, a warunki życia stały się niezwykle trudne. Mała Jadwiga zaznała głodu. W wieku siedmiu lat trafiła pod opiekę ciotki, czekając na powrót mamy z niemieckiego więzienia, a ojca z robót – jego nigdy już nie zobaczyła.

Po wojnie Jadwiga i jej matka żyły na granicy ubóstwa. Dwunastoletnia dziewczynka musiała sprzedać swój pamiątkowy medalik z pierwszej komunii, co było dla niej nadzwyczaj smutną koniecznością. Potem Jadwiga zachorowała na gruźlicę.
Jednym z milszych wspomnień z czasów dzieciństwa były wyjścia do teatru, w towarzystwie mamy. Dziewczyna była teatrem oczarowana.

Wyboista droga

Na studia aktorskie nie dostała się od razu. W Łodzi nie dostrzeżono jej potencjału. Niejaki Jerzy Antczak uznał, że jak na przyszłą aktorkę Barańska była „za chuda, nieładna i niezdolna”. W Warszawie było lepiej o tyle, że Aleksander Bardini potencjał dostrzegł. Komisja nie była jednak zachwycona. Jadwiga wróciła więc do robotniczej Łodzi i podjęła pracę w zakładach dziewiarskich. Nie wspominała tego okresu najlepiej, a pracownicy zakładów uważali ją za wyniosłą.

Za kolejnym podejściem Barańska dostała się do łódzkiej Państwowej Wyższej Szkole Teatralnej i Filmowej. Znów spotkała się z Jerzym Antczakiem. Tym razem ujrzał ją w zupełnie innym świetle i zakochał się w studentce. Ślub wzięli w 1956. Ich syn, Mikołaj, pojawił się na świecie w roku 1964. Mając wsparcie swojej matki, Jadwiga mogła pracować. Błyszczała na deskach teatralnych, pojawiała się w Teatrze Telewizji oraz Teatrze Polskiego Radia.

 

W duecie

 

Współpraca artystyczna z mężem zaowocowała niezapomnianymi kreacjami filmowymi. Jadwiga Barańska zachwyciła krytyków i publiczność jako tytułowa bohaterka filmu „Hrabina Cosel” (1968). Największym sukcesem małżonków – Jerzego jako reżysera oraz Jadwigi jako aktorki – była ekranizacja znakomitej powieści Marii Dąbrowskiej „Noce i dnie” (1975). Barańska zagrała Barbarę Niechcic, jedną z najciekawszych (pod względem psychologicznym) postaci polskiej literatury i kina. Stworzyła niezapomnianą kreację, uznawaną za wybitną. Ta rola przyniosła aktorce nie tylko liczne nagrody, ale także międzynarodowe uznanie. W roku 1976 „Noce i dnie” nominowano do Oscara dla najlepszego nieanglojęzycznego.

 

Statuetki obraz nie otrzymał, ale Jerzy Antczak i Jadwiga Barańska zamieszkali za oceanem, gdzie Jerzy został wykładowcą na Wydziale Filmu i Telewizji Uniwersytetu Kalifornijskiego. Jednak duet nie zapomniał o polskich widzach. W 1994 Antczak zrealizował adaptację „Damy kameliowej” Aleksandra Dumasa, w doborowej obsadzie (między innymi Anna Dymna, Anna Radwan, Jan Englert, Jan Frycz), a scenariusz napisał wraz z żoną. W 2002 roku Jerzy Antczak i Jadwiga Barańska zaprezentowali film „Chopin. Pragnienie miłości”, według wspólnie napisanego scenariusza. Jadwiga Barańska była też drugim reżyserem, a ponadto zagrała matkę Fryderyka Chopina.

Dama

Jadwiga Barańska zapisała się w historii polskiego kina nie tylko jako wybitna aktorka, ale także jako uosobienie elegancji i kultury. Jej styl gry aktorskiej charakteryzował się wyjątkową subtelnością i umiejętnością przekazywania złożonych emocji bez zbędnej ekspresji. W swoich rolach często portretowała silne, ale jednocześnie pełne gracji kobiety, co w połączeniu z jej naturalną dystynkcją wpływało na wyjątkowość tworzonych kreacji. Jej interpretacje, szczególnie rola Barbary Niechcic, są uważane za wzór aktorstwa psychologicznego. Swoim talentem i podejściem do zawodu Jadwiga Barańska wywarła znaczący wpływ na rozwój polskiej szkoły aktorskiej. Jej dorobek artystyczny stanowi nieoceniony wkład w kulturę polską, a ona pozostanie w pamięci jako prawdziwa dama polskiego kina.